Dit is niet de zoveelste publicatie over de Eerste Wereldoorlog. We hebben het hier over een doorsnee Edegems gezin. Louis Sempels en zijn vrouw Justine waren beslist geen Bekende Vlamingen. In Edegem stonden ze wel vrij hoog op de maatschappelijke ladder van het vrijwilligersleven. Als leden van de Rodekruisafdeling Edegem-Kontich waren ze verantwoordelijk voor de administratie rond de bloedinzamelingen. Bovendien deden ze interventies met de ambulance van het Rode Kruis. Ze stonden als het ware dag en nacht paraat om een helpende hand te reiken aan mensen in nood. In 1979 waren ze zelf in nood en leefden ze vijf uur in angst.
Niemand kon hun helpen.
Oktober 1914. Het is oorlog. De forten op de buitenlinies zijn gevallen [1] en het Duits leger hervat zijn opmars naar Antwerpen. Op de avond van 7 oktober openen ze het vuur op de Forten 3, 4 en 5 [2]. De forten en schansen van de oude Brialmont fortengordel zijn geen match voor het modern Duits geschut. Toch worden er heel wat granaten over en weer geschoten. Accuraat is het schieten niet altijd. Een eengezinswoning in de Onafhankelijkheidsstraat 124 [3] krijgt een voltreffer. Het huis is onbewoonbaar. Een andere obus [4] komt terecht in de hof van een woning in de Laureysstraat. Door de kracht van de inslag begraaft het projectiel zich diep in de grond, maar ze ontploft niet [5]. De bewoners bemerken het ook niet. In de Laureysstraat, vroeger het Molenwegsken, stonden toen al verschillende woningen, waaronder dat van de familie Sempels. Over deze laatste familie gaan we het hier even hebben.
Een bom in de tuin
Ongeveer 65 jaar later, op een mooie zonnige zondagochtend. In de Laureysstraat nr. 30 waren Louis, Albert en Ronny Sempels achteraan in de tuin aan het werken. Ze gingen er een muurtje bouwen. Ze groeven alvast een gleuf voor de fundatie. Een van hen stootte met zijn schop op een stuk metaal. Wat stak daar nu weer in de grond? Na wat verder uitgraven kreeg dat verroest stuk oud ijzer de vorm van een bom. Nu durfden ze er niet meer aankomen. Een bom in je tuin! Het overkomt je maar. Al spoedig was heel de straat op de hoogte van de vondst. Een student aan de hogeschool die wat verderop in de straat woonde, kwam al spoedig opdraven met een boekje waaruit bleek dat de bom erg leek op een projectiel dat werd afgeschoten door een houwitser 105 [6]. Bangelijk was wel, dat hij erbij vertelde dat zo een bom ook met vertraging kon afgaan. Een chemische bom zou dan na een vijftal uren ontploffen. De familie Sempels verliet veiligheidshalve de woning. Ook de buren zochten elders hun heil.
Louis Sempels trok wat nettere kleren aan en ging naar het politiebureau in de Kontichstraat om de vondst te melden. Nu was de Edegemse politie op heel wat calamiteiten berekend. Een zware bom, zo op een rustige zondagmorgen was wat te veel van het goede. Dat stond niet in het instructieboekje. Ze wisten echter wel een oplossing. Ze belden de rijkswacht op.Op haar beurt, belde de rijkswacht naar DOVO [7]. Daar was, tot hun groot spijt, niemand meer beschikbaar. Ze beloofden wel dat ze de bom ’s anderendaags zouden komen ophalen.
Ondertussen waren er meer dan vijf uren verstreken. Tot grote opluchting van politie, rijkswacht en buurtbewoners, was de bom niet ontploft. De familie Sempels sloeg een zucht van opluchting. Hun woning bleef intact. Ze konden er terug naar toe. Ook de buren keerden weer huiswaarts en de sensatiezoekers dropen af.
Trillende knieën en een fake bom voor de journalist
De dag daarop kwamen vier militairen van DOVO het tuig ophalen. Ze maakten er niet veel omhaal over, want dat was voor hen dagelijkse kost. Ze laadden het projectiel in hun voertuig en reden ermee weg. De mannen van DOVO waren nauwelijks vertrokken of er kwam een journalist aanbellen [8]. Louis Sempels kon hem wel een spannend verhaal voorleggen, maar een foto van de bom maken was er niet meer bij. De journalist vroeg de toelating om eens in de hof te mogen rondkijken. Hij vond daar wat materiaal waarmee de familie Sempels de dag voordien aan het werk was. Hij fabrikeerde er iets van dat op een bom leek en maakte er een foto van. In zijn verslag schreef hij: ‘Die bom was een van de gevaarlijkste van zijn soort. Had Louis Sempels nog één centimeter dieper gegraven dan hadden ze hem en de bom niet meer gevonden.’
Toen Louis het verhaal later navertelde zei hij: ‘In het begin leek het of ik meespeelde in een spannende film waarin ik de hoofdrol speelde. Pas uren later besefte ik maar eerst wat er eigenlijk gebeurd was. Toen kreeg ik slappe knieën en werd me alles zwart voor de ogen. Nooit ga ik nog een put graven.
Nabeschouwing
Het verhaal in ZN was satirisch geschreven. De reporter had geen goed woord over voor de Edegemse politie en de brandweer. Terwijl die mensen toch maar hun werk deden. Hij sleepte er zelfs Leo Tindemans bij, alhoewel onze Eerste Minister niets met de zaak te maken had. Daarom vroeg ik aan Albert Sempels om het verhaal opnieuw te vertellen [9].Tot slot nog even dit. Vind je een bom, dan mag je gerust ons politiekorps bellen. De dag van vandaag komt DOVO alleen tussenbeide op aanvraag van de politie om munitie op te ruimen of te vernietigen.
Referenties
[1] Het fort van Liezele hield stand tot 10 oktober.
[2] Van Riet Marc, Klein-Brabant in oorlog, De forten Breendonk, Liezele en Bornem in 1914, p. 133.
[3] Mens André, Van Elshocht André, Bezetten, vereren en fusilleren, deel 1, p.50.
[4] Projectiel afgeschoten door een kanon of een houwitser.
[5] In de Eerste Wereldoorlog is naar schatting 25% van de afgevuurde munitie niet ontploft. Ook de Britten en de Fransen kampten met het probleem.
[6] Waarschijnlijk was het een 100mm obus, afgeschoten door een kanon van de lichte veldartillerie. De 105mm kanonnen van Krupp en Rheinmetall kwamen maar eerst in 1917 in dienst. (The World’s Great Artillery, van Hans Halberstadt).
[7] Dat is “De Dienst voor Opruiming en Vernietiging van Ontploffingstuigen”. Een militaire eenheid gekazerneerd in Heverlee. Ze ruimen achtergebleven munitie en explosieven op en staan in voor de ontmanteling ervan.
[8] De reporter werkte voor het weekblad ZN (Zondag Nieuws). De foto is van ZN.
[9] Interview met Albert Sempels (zoon van Louis) in 2017.
Comments