Al meer dan 300 jaar staat er aan de ingang van de Sint-Antoniuskerk in Edegem een huis met een bijzondere geschiedenis. Het was eeuwenlang een herberg, wagenmakerij en schrijnwerkerij. Maar de laatste eeuw niet. Dan was hier het winkeltje van de juffrouwen De Herdt. En dat was pas speciaal…
In deel 1 “Het huis van De Herdt bij de Sint-Antoniuskerk, eeuwenoud en authentiek” werd dieper ingegaan op de geschiedenis van het huis in 18de en 19de eeuw.
Dit verhaal gaat over de 20ste eeuw en start met de historische woorden van Emma Hellemans, vrouw van Frans De Herdt: “Er zijn nu vijf kinderen en ze worden groot, zouden we nu niet een winkel beginnen? Dit huis is er groot genoeg voor!”
Op 28 januari 1924 opende Huis De Herdt zijn deuren[i].
Zonen Jos, Armand en Gust De Herdt
De 18-jarige Josephus Cornelius Maria ‘Jos’ De Herdt vertrok in 1925 naar een vestiging van de congregatie van de Missionarissen van het Heilig Hart van Jezus in Heverlee. In 1928 kwam hij terug naar Edegem als religieus. Hij deed vervolgens zijn legerdienst in de Geneeskundige Compagnie van het 15de Linieregiment. Jos verhuisde nog naar Schaarbeek, maar keerde in 1934 terug naar Edegem als toezichter. In januari 1945 trok hij naar Antwerpen waarna elk spoor verdwijnt.
Armand Franciscus Josephus ‘Armand’ De Herdt werd geboren op zaterdag 29 november 1913, thuis in de Molenstraat 6-8. Hij werd op jonge leeftijd de Edegemse koster, zeg maar, de engelbewaarder van de Sint-Antoniuskerk.
Hij was ook kunstfotograaf en liet alvast 1 historische foto na.
Armand overleed op 16 november 1937 in het ouderlijke huis toen hij amper 23 jaar was.
Cornelius Augustus ‘Gust’ De Herdt, zeg maar Rosse Gust, werd geboren op zaterdag 28 november 1908 in huis aan de Boerenlegerstraat 3. Gust werd 83 jaar en overleed op de plek waar hij 80 jaar gewoond had, Drie Eikenstraat 6.
Over Gust De Herdt schreven Rik Bruloot & Willy Swiggers in De Zonneblusser het volgende: “De Gust was de loopjongen in het bedrijf van zijn vader, maar van lopen was er bij de Gust nooit spraken. Als zijn broer, de koster van de Sint-Antoniuskerk, in 1937 stierf, werd hij zijn opvolger.
De Gust leefde met een regelmaat zoals het torenuurwerk van de Sint-Antoniuskerk, waarvan het onderhoud aan hem was toevertrouwd. Wie met hem iets te regelen had en hem wat kende, wist waar en wanneer en op welke stoel en bij de hoeveelste pint men de Gust kon vinden.”
Alberta en Angèle: 85 jaar Huis De Herdt
Maria Angelina ‘Angèle’ De Herdt werd geboren op woensdag 11 januari 1911 in het huis aan de Molenstraat 6-8. Haar zus Maria Albertina ‘Alberta’ De Herdt zag het levenslicht 8 jaar later op vrijdag 1 augustus 1919 in hetzelfde ouderlijke huis maar nu gelegen aan de Drie Eikenstraat 6-8. Op 21 maart 1919[ii] veranderde de naam van de Molenstraat naar de Drie Eikenstraat omdat er sinds 1914 geen molen meer stond (wegens afgebrand door onze Belgische soldaten[iii]).
Zouden die drie eiken er nu nog staan? 😉
Over de zusters Angèle en Alberta schrijft Ronald De Beir in De Zonneblusser:
“Op 1 mei 1933 werd de nieuwe kerk (De Basiliek) ingewijd, en mede dankzij het grote succes van 'De Grot' begonnen Angèle en Alberta ook met de verkoop van religieuze artikelen. In tegenstelling tot de talloze kraampjes die in de omgeving van De Lourdes Grot te vinden waren, kon men bij 'De Herdt' terecht voor het betere devotiemateriaal. En wanneer je wou, kon je er ook een foto of groepsfoto laten maken als souvenir. Al vlug sprak men in de volksmond over "Het Heilig Huizeke"[iv].”
Angèle De Herdt aan het woord op 15 maart 2009[v]: “Na de oorlog bleven we nog met drie in dat grote huis (n.v.d.a.: vader Frans en moeder Emma overleden in respectievelijk 1944 en 1940). We hebben dan voor huurders gezorgd. Na de twee eerste huurders kwam de familie Loquet-Vosters met twee meisjes. We begonnen een nieuw leven!!! Vake Loquet was meester loodgieter en die hadden we nodig. Om te beginnen werden er twee W.C's geïnstalleerd, nadien nog een douche met zitbad. Er kwam ook nog koelkast met diepvriezer. Alles ging heel vlot. We waren geïnstalleerd!! En hun familie werd vergroot want er kwamen nog drie meisjes bij. Dus uiteindelijk waren ze met vijf meisjes! We hielpen ze met plezier mee groot brengen! En 't viel mee!”
Een halve eeuw familie Loquet
In 1957 verhuisde de familie Loquet (Frans, zijn vrouw Mitje Vosters en 3 kinderen, niet 2 zoals Angèle dacht) naar de Drie Eikenstraat 8, in het grote huis waar ook Alberta, Angèle en Gust woonden. De pas geboren Marina verhuisde mee in een mand, misschien is ze daarom aan de aandacht van Angèle ontsnapt 😉.
Zij openden een winkeltje in huishoudmateriaal op nummer 10 waar Frans ook zijn atelier had. Frans, ook bekend als de zingende loodgieter, bouwde de oude wagenmakerij/schrijnwerkerij om tot een loodgieterij[vi].
De familie Loquet had een speciale band met de De Herdts, ze woonden eigenlijk in hetzelfde huis met een gedeelde gang en traphal en tuinen die in elkaar overliepen. De ingang van de De Herdts was in nummer 6. Het was een soort co-housing voor het begrip werd uitgevonden. Er was een symbiotische samenwerking, toen de meisjes jong waren hielpen de zussen De Herdt mee in de opvang. Wanneer ze ouder werden, was Mitje de helpende hand.
Rosse Gust, zoals ook zij hem noemden, klopte ’s avond al eens op de deur bij de familie Loquet om nog een borreltje te komen drinken. Hij had een goede relatie met het gezin. De dochters mochten al eens mee naar de Sint-Antoniuskerk om de klok op te winden en het uur juist te zetten. Twee slagjes naar links, herinnerden ze zich nog 😄. Die klok ging soms al eens kapot en dan kwam éne Guido De Hert (zonder ‘d’), elektricien, maar vooral de handige harry van de gemeente, de klok herstellen.
Op de zolder lag nog oud schrijnwerkersapparatuur, om onder meer pijlen en bogen te maken. Een erfenis van overgrootvader Petrus Joannes De Herdt, de pijl- en boogmaker van Edegem. Dat materiaal werd overgebracht naar Bokrijk.
De vijf zussen trouwden en verlieten het huis. Frans Loquet overleed in 2006, 84 jaar oud. Mitje Vosters verbleef er tot 2013, overleed 6 jaar later en werd 92 jaar.
De familie Loquet woonde meer dan een halve eeuw in Huis De Herdt[vii].
Het einde van huis De Herdt, of toch niet?
Zo’n 75 jaar na de opening, in 1999, dreigt Huis De Herdt te sluiten nadat 3 generaties Edegemnaars zowel Angèle, Alberta als het winkeltje in hun armen hadden gesloten.
Angèle De Herdt opnieuw aan het woord op 15 maart 2009 over het jaar 1999: “Maar in de winkel hadden we een nieuwe hulp nodig. Toen kwam Ria van Xavier. Ze vroeg: ‘Zou ik niet kunnen helpen in de winkel?’ Ria pakte het dus flink aan en deed de boekhouding, fantastisch! … Verder bolde de winkel voort.”
De zussen vroegen aan achternicht Ria ‘van Xavier’ Antonissen of ze misschien een handje wou helpen (niet andersom 😉), wat Ria met veel plezier gedaan heeft.
En zo bleef het winkeltje nog 10 jaar open. Tot 2009.
Angèle De Herdt: “Maar we werden een dagje ouder en dachten eraan de winkel over te geven. Een klant kwam binnen en zei: zo'n winkel zou ik graag hebben, zou ik hem niet mogen hebben? We vroegen: meent ge dat? En zo is er een einde aan gekomen!!!”
Het winkeltje van De Herdt heeft 85 jaar bestaan met dezelfde uitbaters. Angèle en Alberta waren bij de opstart nog wel een beetje jong - Alberta was 4 en Angèle 13 – maar ze bleven in de winkel tot ze het aan het echtpaar Guido De Hert en Valentine De Laet verkochten in 2009. Toen waren ze respectievelijk 89 en 98 jaar.
Beide zussen overleden in WZC Immaculata te Edegem, Alberta op 90-jarige leeftijd op 3 februari 2010 en Angèle op 7 mei 2012, zij was dan 101 jaar oud.
Huis De Herdt wordt Huis De Hert
In 2009 kochten Guido De Hert en Valentine ‘Tineke’ De Laet het hele complex aan de Drie Eikenstraat. Angèle en Alberta De Herdt hadden de uitdrukkelijke wens dat hun authentieke dorpswoning niet ten prooi zou vallen aan grootschalige bouw- of horecaprojecten (dat kon ook niet meer want het gebouw werd op 6 november 1981 als dorpsgezicht beschermd met als motivatie: “als restant van de oude dorpskern aansluitend bij het kasteel Hof ter Linden en als voorbeeld van de vermenging van eenvoudige burgerhuizen met rijke en meer representatieve woningen.'[viii]”).
Mitje Vosters bleef er wonen tot 2013 waarna de renovatiewerken begonnen.
Die duurden acht jaar. Binnen werden nog vele elementen bewaard.
Guido, de bezieler van het project en een groot erfgoedliefhebber, maakt de eindmeet niet mee. Hij overleed op 9 juni 2018. Zijn echtgenote Valentine rondde het werk af en ging er wonen op 30 mei 2022.
Het complex, dat samengesteld was uit 5 woningen en een atelier (op nummer 10), werd respectvol verbouwd tot 3 woningen met als adres Drie Eikenstraat 8, 10 en 12 [ix]. De huisnummers 2, 4 en 6 verdwenen. Je kan, in het zogenaamde kerkstraatje, nog altijd de deuren van de twee woningen bewonderen. Aan de zijde van de Drie Eikenstraat zien we de zorgvuldig nagemaakte poort van het werkhuis, de ingang van nummer 10.
De ruimte van winkeltje De Herdt op de hoek is er nog altijd, de originele togen, gemaakt door vader Frans De Herdt, bestaan ook nog en de etalages zijn origineel en authentiek. In die etalages geeft Valentine ruimte aan kunstenaars om hun werk te exposeren[x].
De voorbije maanden vond je er aardewerk van pottenbakster Eva Jansen (Instagram: @pottery.by.eva), een hevige fan van het oude winkeltje. Ook zij ging daar voor haar kinderen het allermooiste speelgoed halen[xi].
Vandaag kun je er de schilderkunst van Cire bewonderen.
Neem eens een kijkje, zou ik zeggen 😉.
Epiloog
Herberg “Willecom in Egom” verdween, maar aan de overkant staat vandaag een infobord met de vermelding “Welkom in Edegem”.
Het huis zelf werd een iconisch monument met een mooie geschiedenis.
Maar het zal vooral in het geheugen van vele Edegemnaars gegrift staan als Huis De Herdt waar de zussen Alberta en Angèle hun hele leven hebben gewoond en gewerkt.
En ze werden heel oud …
Huis De Herdt werd respectvol gerestaureerd door het echtpaar Guido De Hert en Valentine De Laet, het was de laatste wens van Alberta en Angèle. Vandaag wordt het, na het overlijden van haar man, nog altijd zorgvuldig onderhouden door Valentine.
Ik denk dat veel Edegemnaars je hiervoor heel dankbaar zijn.
Het winkeltje zou dit jaar 100 zijn geworden.
Misschien kunnen we er ooit nog eens binnenwandelen, al was het maar om de sfeer op te snuiven en ons in te beelden hoe de zusters De Herdt er achter de toog stonden.
Hoe bijzonder zou dat zijn …
Peter Crombecq, maart 2024.
Met dank aan Erik Laforce, Pierre Hens, Valentine De Laet, de familie Loquet, Ria Antonissen, Eva Jansen, Erik Schiltz, Frank Neyens, de Kring voor Heemkunde Edegem voor de vele bijdragen in De Zonneblusser, … en vanzelfsprekend het Historisch Archief van de gemeente Edegem.
Dit verhaal is een bijdrage aan “Edegem’s verleden, bewaard voor de toekomst” van het Historisch Archief Edegem. Het Historisch Archief is toegewijd aan het behoud van het papieren en digitale geheugen van Edegem. Door het verzamelen, inventariseren en digitaliseren van documenten, boeken, foto’s, tijdschriften, plannen en meer, zorgt het Historisch Archief ervoor dat de geschiedenis van Edegem bewaard blijft voor toekomstige generaties.
Disclaimer
Het verhaal is gereconstrueerd op basis van een aantal bronnen. Ik ben me ervan bewust dat nieuwe informatie uit andere bronnen het verhaal kunnen aanvullen, nuanceren of aanleiding kunnen geven tot aangepaste inzichten.
Referenties
[i] Ronald De Beir, “Voorwoord”, in de Zonneblusser 2013-1, p. 1-4
[ii] Pierre Hens, “Edegem in alle straten”, (Edegem, Davidsfonds, 2023), p. 278
[iii] Peter Crombecq, “De Pelgrim”, te raadplegen via https://www.historischarchiefedegem.be/post/een-verdwenen-molen-aan-een-verdwenen-straat-den-pellegrim-in-edegem
[iv] Ronald De Beir, “Voorwoord”, in de Zonneblusser 2013-1, p. 1-4
[v] Angèle De Herdt, “Voor Guido, de geschiedenis van onze winkel”, 15 maart 2009, Historisch Archief Edegem
[vi] Historisch Archief Edegem, “Beheersplan 575 Sint-Antoniuskerk met omgeving Edegem”, p. 59
[vii] Interview met de familie Loquet op 20/2/2024
[viii] Historisch Archief Edegem, “Beheersplan 575 Sint-Antoniuskerk met omgeving Edegem”
[ix] Historisch Archief Edegem, “Beheersplan 575 Sint-Antoniuskerk met omgeving Edegem”, p. 59
[x] Interview met Valentine De Laet op 21/2/2024
[xi] Interview met Eva Jansen op 15/2/2024