Ligging: zowat in de huidige Jozef Jespersstraat met landbouwgronden westelijk naar de Jachtlaan toe, oostelijk Ingenieur Haesaertlaan, Leo Bakelandtstraat.
Geschiedenis: Van Passen in zijn geschiedenis van Edegem noemt deze hoeve steeds Te Nijverdonck, pas in 1574 komt de naam Verberde hoeve voor. Volgens hem is dit een verbastering van verbrande hoeve veroorzaakt door plunderingen van Spaanse soldaten.
De officiële straatnaam vanaf de 19de eeuw luidde wel degelijk “Verbouwde Hoevestraat”. Pierre Hens en André Mens spreken in hun boeken, Edegem dat Boerendorp van Toen over Te Nijverdonck als de schuin daarachter gelegen omwaterde hoeve, laatst bewoond door de familie Torfs, en voor 1906 door de familie Raets. Hierover later meer.
Vermoedelijk vormden deze 2 en verder gelegen hoeves in de oude tijden één gehucht. En welke brandde af?
De oudste melding is ca. 1300 waar ze in bezit waren van Floris Berthout die het in 1340 verkocht aan Godfridus Loze.
In 1436 verkopen Godfried en Geert Drake aan Arnoud van Hovorst die hiervan 2 en een halve bunder land schonk aan de Kartuizers van Lier.
Dan vinden we niets tot in 1586, een notariële akte beschrijft het goed als “hoeve daeraff de huysingen door troublen gebrant zijnde”. De eigenares Maria Van Steenwegen, verkoopt het aan de Spanjaard Ferdinand de Sampitores.
In 1595 was het eigendom van Jonker Niclaes van Mechelen, waarbij pachter Matthys Geerts zich beklaagd dat zijn koe gestolen werd, weerom door Spaanse soldaten.
In 1674 is Jonker Sasbout van Varick, erfbaljuw van Rijsel de eigenaar. Hij wordt als Frans onderdaan beschouwd en de hoeve van 30 bunder wordt geconfisqueerd door de Verenigde Provinciën, die samen met Spanje in oorlog waren tegen Lodewijk XIV.
In 1750 was het eigendom van de Hertogen van Brabant, de pachter betaalde tienden, waarvan 1/3 voor de pastoor (Jacobus van den Dorp? )en 2/3 voor de kanunniken van de kathedraal.
In 1767 is Josephus Albertus de Visscher de Celles de bezitter.
Hier begint het verhaal van de familie Janssens.
Rond 1770 kwamen de in 1742 geboren Petrus Antonius Janssens en zijn echtgenote Elizabeth Wagemans vanuit Deurne als pachters naar de hoeve. Het bouwjaar van de hoeve is onbekend, weinig waarschijnlijk dat het deze is die na de brand werd opgericht, als het al deze van de 2 was die afbrandde.
Zijn 5 kinderen, Petrus, Anna Catharina, Anna Elisabeth, Maria Theresia en Maria Cornelia werden allen in Edegem geboren, de oudste in 1774 en daaruit leiden we zijn benaderend aankomst jaar af.
Ongetwijfeld had hij een zekere invloed in de gemeenschap, want bij besluit van 23 fructidor van het jaar VIII (10/09/1800) werd hij door prefect Charles d’Herbouville aangesteld als één van de raadsleden (conseiliers) van de gemeente, onder burgemeester Francis Lanckpaep. Hij overleed in 1814.
Zijn zoon Petrus werd de tweede boer. Hij huwde Maria Jacobs uit Kontich en zij hadden 3 kinderen, Joannes Baptista, Joannes Franciscus en Petrus. Hij overleed in 1850.
Zijn tweede zoon, Joannes Franciscus geboren in 1822 was de derde boer Janssens.
Hij huwde eerst in 1852 met Maria Peeters uit Edegem en zij kregen 6 kinderen, Cornelius, Maria Elisabeth, Joannes Baptista, Maria Theresia 1, Petrus en Joannes Franciscus. Hij huwde tweede in 1861 met Joanna De Vocht uit Boechout. ( Haar broer Petrus was de vader van de in 1887 geboren componist Lodewijk De Vocht ). Uit het 2de huwelijk werden nog 5 kinderen geboren, Catharina, Maria Rosa, Franciscus, Maria Theresia 2 en Barbara. Blijkbaar was niet alleen de landbouwgrond vruchtbaar.
Dat de talrijke kinderen, als ze niet op het land moesten helpen, veel met elkaar speelden, lijkt evident. Maar deze jeugdige spielerei zou op latere leeftijd tot amoureuze betrekkingen leiden, niet minder dan 3 buren huwelijken.
Maria Theresia 2 met Franciscus Raets in 1897, Joannes Baptista in 1901 met Catharina Raets, Catharina in 1902 met Josephus Raets, zij trokken naar de Grijpegemhoeve.
Maria Theresia 1 en Barbara traden in het klooster.
In een volgende generatie huwden ook telgen van Dom met de Raets clan.
Met de bouw van Forten in 1860 kwamen de hoeves geïsoleerder. Het gemeentebestuur van Edegem moest jaren aandringen bij de militaire overheid voor een degelijke doorgang naar nieuw aangelegde militaire baan die de forten verbond.
Het derde kind uit het tweede huwelijk, Franciscus (Frans) Janssens, werd de vierde boer. Hij was geboren in 1866 en huwde met Adelia De Pooter uit Wilrijk.
Van hun 7 kinderen werden er slechts 4 volwassen, Joannes, Florentina, Anna Catharina en Pharaïlde (mijn moeder).
In 1928 werd Frans door pastoor Op de Beeck van de nieuwe parochie H. Familie verzocht toe te treden tot de Kerkfabriek als schatbewaarder (buurman Dom werd ondervoorzitter). Hij zou die functie uitoefenen tot 1954. Van Kardinaal van Roey kreeg hij voor zijn lange staat van dienst in 1952 het gouden Sint-Romboutskruis met oorkonde “de ecclesia bene merite”.
Hij kreeg ook voor zijn lange diensten aan de landbouw eerst de zilveren, later de gouden medaille van de arbeid “bekwaamheid en zedelijkheid”.
Frans liet in 1932 een huis bouwen aan de Mariënlaan en ging daar wonen met zijn echtgenote en 2 dochters, die daar een naaiatelier begonnen. Hij en zijn vrouw overleden in 1960.
Zijn zoon Joannes (John), geboren in 1903 en gehuwd met Irma Florus uit Boechout, zou de laatste boer worden. Zij kregen 8 kinderen, Ludovicus, Marcel, die in 1953 als 20-jarige door blikseminslag zou overlijden, Josepha, Willy, Henrietta, Lisette, Leon en Cyriel.
In 1956 werden alle boerderijen in de buurt afgebroken en vertrok de familie naar Boechout. Maar hij begon op de wijk Molenveld, waar zijn weiden en velden door nieuwe straten en huizen vervangen waren, een melkronde. Naar analogie met zijn schoonbroer Constant (Stan) De Vos, die gehuwd was met zijn zus Catharina Henrietta (Jet) die al jaren een melkronde en een kruidenierswinkel hadden aan de Ullenstraat op de oude Elsdonk. Na zijn pensionering zou zijn zoon Cyriel, die melkronde nog enkele jaren verder doen.
Hij overleed in 1991, 88 jaar oud, zijn vrouw Irma in 2012 op 102-jarige leeftijd.
Om te besluiten nog gegevens uit de landbouwtelling van 1948:
Oppervlakte van 13 ha 10 a, waarvan 3 ha in Wilrijk.
Teelt: rogge, gerst, haver, aardappelen, voederbieten, voor totaal 5 ha 57 a; fruit 14 a
Weiden: 7 ha 39 a
Dieren: 2 hengsten, 2 kalveren, 3 vaarzen, 11 melkkoeien, 3 varkens, 10 leghennen.
Geen tractoren of machines. Alles werd dus nog met mankracht gedaan.
Als eigenaar van de gronden is opgegeven Extension Entreprise Anversoise.
René Daems
Bronnen:
Prof Robert Van Passen: Geschiedenis van Edegem
André Mens en Pierre Hens: Edegem dat Boerendorp van Toen
Historisch Archief Erfgoed Edegem
Geneanet
Parochieregisters Sint-Antonius Edegem
Eigen familie archief