Op het kerkhof 1611 – 1845
In 1611 wordt op het kerkhof een gemeentelijk schoolgebouwtje gezet tegen de Sint-Antoniuskerk aan. Voor die tijd gaf de koster-schoolmeester meestal les bij hem thuis. In 1613 telt men 50 leerlingen. Het schoolgebouwtje wordt dikwijls hersteld, in 1626 wordt het beschadigd door de Kroaten. In 1720 krijgt het een nieuw dak met 2500 schalies. Rond 1750 blijken er zoveel kinderen naar school te komen dat het gebouwtje te klein wordt. Rond 1766 wordt het schooltje wat vergroot.
In de Franse tijd (1796-1815) verandert er niet veel, in de Nederlandse tijd (1815-1830) worden er verbeteringen aan het schoolgebouw uitgevoerd. In de zes zomermaanden kwamen de kinderen niet naar school: ze werkten mee op de boerderij. In 1828 waren er in de winter 112 kinderen op school.
In 1830 wordt Frans De Laet schoolmeester met twee klassen. De Laet klaagt over de ligging van zijn schoolgebouw op het kerkhof. De kinderen die op het kerkhof spelen verstoren de rust en dit is een probleem voor gemeentebestuur en pastoor. Bovendien is de school veel te klein: het gebouwtje is 7 m op 7 m groot, te klein voor de meer dan 100 kinderen. Men denkt er aan een gebouw op te richten voor de school en gemeentehuis en woning van de onderwijzer. Maar tientallen jaren gebeurt er niets.
Door de verbreding van de kerk met smalle zijbeuken tussen 1850 en 1860 en de vergroting ervan in 1888 is er nu geen spoor meer waar dit schooltje juist lag.
Hoek Boerenlegerstraat en Strijdersstraat
Plan verbouwing De Laet in 1845 (naar Kadaster, mutatieschetsen 1846)
In 1845 kreeg onderwijzer en gemeenteontvanger Frans De Laet toestemming om op zijn eigen grond (percelen C 328, 329 en 330) een huis en school te bouwen, zowat 140 m² groot. (Nu BNP-Fortis bank) In dat nieuwe gebouw mocht hij dan in november 1845 de gemeenteschool houden. Schrijftafels en banken werden voorzien door de gemeente.
Even bij meester Van Ael thuis 1855-1860
In 1855 neemt De Laet ontslag, zijn opvolger is meester Gommaar Van Ael. De Laet wil de school uit zijn huis en dus moet Van Ael bij hem thuis school houden. Zodoende zijn er in 1857 weer plannen voor een gemeentehuis, gecombineerd met school, want de woning van schoolmeester Van Ael is veel te klein om dienst als schoollokaal te blijven doen. Men kijkt eerst naar de oude pastorij in de Terelststraat (Hof ter Elst), maar die is te bouwvallig hiervoor.
Dorpschen Steenweg (Hovestraat) 1860-1900
Daarom koopt de gemeente het perceel C 336i in 1858, (400 m² volgens de kadastrale legger) aan de zuidzijde van de Dorpschen Steenweg om school en raadhuis op te richten. De school komt er maar als gemeentehuis wordt het gebouw (7 m x 14 m) niet gebruikt. In mei 1861 koopt men nieuwe schoolmeubelen. De school lag waar nu het oud gemeentehuis staat.
Zo zag het huidige gemeenteplein er uit tussen 1865 en 1870 (Popp)
Gemeenteschool tussen 1860 en 1900, aan Hovestraat
Even terzijde: de vrije katholieke jongensschool. Op 1 juli 1879 wordt de nieuwe schoolwet van de liberale regering gestemd, waarbij elke gemeente verplicht is ten minste één officiële, onzijdige school te bezitten, voor jongens en meisjes. De katholieke reactie daarop is de start van een “vrije katholieke jongensschool” op 1 oktober 1879 met onderwijzer-koster J.L. Hellemans, in een huis met trapgeveltje van de baron in de Molenstraat (nu Drie Eikenstraat 59). Na de verkiezingen van 1884 wordt deze schoolwet teruggedraaid en de vrije school kan gesloten worden. Hellemans wordt dan gemeentesecretaris.
Kontichstraat 1900-1972
In 1898 blijkt de school na veertig jaar te klein en vervallen te zijn. De gemeente koopt een grond aan de Kontichstraat (C344k) van 1525 m² en bouwt er een ommuurde school. Het hoofdgebouw is 7,8 m breed en 33,9 m lang. Het schooltje uit 1858 wordt in 1907 afgebroken.
Plan van de nieuwe school (uit kadasterschetsen)
De school heeft eindelijk haar definitieve plaats. Nochtans heeft het gebouw op dat ogenblik alleen maar een benedenverdieping. Aan de deur staat Meester Richard Goossens, dus dateert de foto van voor 1916.
De gemeentelijke jongensschool voor 1916. Links de Kontichstraat.
In 1922 wordt een tweede verdieping gebouwd, 5 extra klassen. De plaveien op de speelplaats komen er in 1927. In 1937 worden de kachels vervangen door centrale verwarming.
1923 of 1926: Driejaarlijkse tentoonstelling van de Tuin- en Landbouwmaatschappij op de speelplaats (zonder plaveien). Rechts het schoolgebouw met verdieping.
Tentoonstelling in 1929. Plaveien op de speelplaats, maar nog geen lokalen links. Naast de school een tuin, daarachter de huizen in de Trooststraat.
Ontwerp bijgebouwen uit 1931. Op de foto uit 1932 zien we ze iets anders uitgevoerd.
1932: Tentoonstelling van de Tuin- en Landbouwmaatschappij op de speelplaats. Achteraan de poort en de huisjes op de Kontichstraat. Merk de burelen voor de directeur en het medisch toezicht links.
Een zijsprong: de tweede gemeenteschool in de Drie Eikenstraat Wegens de groeiende schoolbevolking wordt reeds in 1931 een school op Molenveld gepland aan de Drie Eikenstraat. Ze wordt gebouwd in 1936, in 1937 beginnen de lessen, met matig succes: in 1939 slechts 72 leerlingen. Na WO2 moet men stoppen wegens te weinig belangstelling. De gebouwen worden sinds 1965 gebruikt voor de Sint-Jozefparochie. (De Schrans)
In de foto uit de film van de verkeerstelling van 1957 zie je links herberg “Oud Edegem” in aanbouw, rechts zie je de muur en de poort van de jongensschool. Rechts van “Oud Edegem” ligt de Kapel, de huizen tussen kapel en schoolmuur zijn afgebroken toen het administratief centrum werd gebouwd.
Beeld uit 1957 met rechts de schoolmuur en de schoolpoort.
Uitbreiding Andreas Vesalius 1973-1976
Op 5 juli 1973 keurt de gemeenteraad een voorontwerp tot uitbreiding van de Gemeenteschool goed. In november het definitief ontwerp, met een turnzaal, vijf klassen, alles gebouwd achter de kapel van O.L.V-Troost-in-Nood. Eind 1974 worden ook vier klasjes in prefab besteld, omdat de nood aan klassen zo acuut was en in april 1975 zijn de eerste twee ervan klaar. Minister Tindemans legt de eerste steen voor de de nieuwe school op 21 juni 1975. In april 1976 is de nieuwe vleugel klaar. Daarna wordt ook nog het pleintje aan de straatkant en een basketterrein aangelegd. Al deze onderdelen zijn goed te zien op onderstaande luchtfoto.
Luchtfoto rond 1980
Uitbreiding 1987-1990
Door de goede naam van de school komen er steeds meer leerlingen, dus moet er een nieuwe vleugel komen, met daarin vier klassen, 2 polyvalente ruimten, bergingen en sanitair. Daarvoor moet het basketveld wijken.
De nieuwe vleugel uit 1990
Verbouwingen 1993-1995
Het oude oorspronkelijke schoolgebouw uit 1900/1922 is versleten en moet vervangen worden. Het wordt eind 1993 afgebroken en er komt een nieuwe vleugel met eetzaal, klassen, kantoren, computer en mediaklas.
Afbraak oude schoolgebouw eind 1993
En dit is het resultaat:
De nieuwe vleugel met eetzaal.
Uitbreiding met kleuterschool 2015-2017
Omdat de school uit zijn voegen barst sinds de start van de kleuterschool is weer eens een uitbreiding nodig vanaf 2009. Gronden in de Boerenlegerstraat en de schietstand werden aangekocht. Aan de Boerenlegerstraat komt een nieuwe kleuterschool met 8 klassen, docentenlokaal, polyvalente turnzaal en refter. Aansluitend is er een overdekte en een open speelplaats voorzien voor de kleuters. Aan de schietstand wordt de lagere school uitgebreid met enkele klassen en een bijkomende speelplaats. Zo kunnen de prefab klassen uit 1976 afgebroken worden. En dat is het slot van een 600 jaar lang verhaal van bouwen en verbouwen.
Zo ziet in 2018 de lagere school er uit: links de uitbreiding, fietsenstalling, extra speelplaats, rechts zijn de prefab klassen weg. Bovenaan de kleuterschool. (bron: Google Earth)
Bronnen
De meeste informatie komt uit de “Geschiedenis van Edegem” door prof. R. Van Passen uit 1973. Voor de naoorlogse periode werd geput uit het Gemeentelijk Informatieblad. Verder werden afbeeldingen uit het HAEE gebruikt en uit het archief van de gemeente Edegem bij het Rijksarchief Antwerpen.
Erik Laforce, Edegem 2 juni 2022
Comments