Ludovicus Neyens, Louis voor de vrienden, kwam uit Olen als seizoenarbeider meehelpen op Hoeve Crouwels. Hij en zijn nakomelingen woonden in huizen en straten die afgebroken en verdwenen zijn. Niemand had kunnen vermoeden dat Louis' kleinzoon zou helpen bij het schrijven van het belangrijkste Edegemse referentiewerk ‘Geschiedenis van Edegem’. En zo die gesloopte huizen en verdwenen straten terug tot leven te brengen.
Ontdek een flink stuk verdwenen Edegem.
Stamouders Louis Neyens & Jeanne Huybrechts
Louis Neyens werd geboren op 24 augustus 1832[i] op de ouderlijke hoeve in Olen. Hij was een dagloner die zijn diensten beschikbaar stelde voor iedereen die hem nodig had en per dag betaald werd. Louis was rond 1867 in Edegem aangekomen en ging in een van de huisjes op het domein van de landbouwersdynastie Crouwels wonen. Die hoeve lag aan de Oude Terelststraat, ter hoogte van de huisjes die dwars op de straat stonden huisnummers 30-36. Zijn huisje stond op huisnummer 28, dat er vandaag nog steeds staat en prachtig gerestaureerd is.
Hij was vast aan het werk voor de familie Crouwels.
Hij ontmoette Joanna Catharina ‘Jeanne’ Huybrechts, een dienstmeid uit Zichem, maar wonend en werkend in Edegem. In 1872 trouwden zij en kregen samen vier kinderen, allen geboren in het huis aan de Terelststraat.
Later zijn ze verhuisd naar de Molenstraat (nu Drie Eikenstraat) 5 en later 11. Dat waren de huisjes tussen De Zwaan en de dreef naar Hof Ter Linden, vandaag allemaal verdwenen. In de Molenstraat kwamen nog twee kinderen ter wereld.
Na de Molenstraat vonden Louis en Jeanne een nieuwe plek in het Peetersstraatje 13, waar ze tot het einde van hun leven woonden.
Suske Neyens en Roos Daems
Zoon Franciscus Cornelius ‘Suske’ Neyens trouwde in 1903 met Rosalia ‘Rosse Roos’ Daems, hij was metsersgast, zij was dienstmeid, 18 jaar en al een beetje zwanger. Zij woonden in de Trooststraat 13, later in het huis ernaast op nummer 11, waar respectievelijk 2 en 3 van hun kinderen geboren zijn. Later verhuisden ze nog naar de Trooststraat 7 waar ze bleven wonen tot het einde van hun leven.[ii]
Binnen de familie doet het verhaal de ronde dat de toren van de basiliek oorspronkelijk wat ‘scheef’ stond en moest worden ‘rechtgezet’. En dat ook metser Suske Neyens hier heeft aan meegewerkt.
Een van die vijf kinderen was Josephus Carolus ‘Charel’ Neyens, geboren op 28 december 1914 in nummer 11. Hij zou trouwen met de dochter van de buren, Elisa Philomena Joanna ‘Elsa’ Van Put.
Van Put in Edegem, een familie van regionale oorsprong
Het epicentrum van de dynastie Van Put is Kontich, vandaar zwermden ze uit naar de nabijgelegen gemeenten zoals ook Edegem. Landbouwer Jacobus Josephus Van Put kwam uit Kontich en nestelde zich in Hoeve Ter Voort, nabij Hoeve Mitterleie (op de hoek van de Rombaut Keldermansstraat en de straat genoemd naar de hoeve Mitterlije). Joannes Franciscus volgde zijn vader als boer op. Die trouwde met Joanna Catharina Van Linden van de Aartselaarse Van Linden stam.
Maar in tegenstelling met wat het meest voorkwam, zonen volgen vaders op, waren het nu twee dochters van Joannes Franciscus die met hun echtgenoten de boerderij verder zouden uitbaatten. De boerderij werd ook officieel in 2 gesplitst. Maria Magdalena Van Put woonde met haar man Franciscus Sillis in de toenmalige Fortstraat 2 (kadaster A88a) en Maria Theresia met Cornelis Josephus De Ridder in Fortstraat 4 (kadaster A88b).
Zoon Petrus Franciscus had andere plannen.
Bakkerij Van Put
De 27-jarige Petrus Franciscus Van Put leerde Anna Maria Stuyck kennen. De kleermakersfamilie Stuyck woonden naast herberg De Zwaan en combineerden het met een bakkerij. Dat is de plek waar ook boerenzoon Petrus Franciscus de stiel leerde. Terwijl Joannes Baptista Stuyck de familiezaak verderzette, openden Petrus Franciscus met Stuycks nichtje Anna Maria Stuyck rond 1867 een bakkerij om de hoek in de Molenstraat 23, naast herberg en smidse Het Hoefijzer. Dat was het huis waar ervoor onderwijzer Van Ael woonde en waar hij ook les gaf voor de nieuwe school op het Gemeenteplein klaar was. Vijf kinderen werden er in het huis met de bakkerij geboren, eentje ervan stierf er na 3 weken. Het huis zou overigens nog decennialang een bakkerij blijven.
Drama in de familie Van Put
Anna Maria Stuyck overleed in de bakkerij aan de Molenstraat toen ze 37 jaar was aan longtering. Het was in 1877 en de kinderen waren 4, 7, 8 en 10 jaar oud.
Petrus Franciscus hield het nog enkele jaren vol, maar dan ging het niet meer. Hij gaf de bakkerij over en verhuisde naar de Terelststraat, naast Louis Neyens aan de Hoeve Crouwels. Twee van hun achterkleinkinderen zouden met elkaar trouwen.
Petrus Franciscus werkte nu als dagloner en zag dag per dag wat er op hem afkwam. Het gezin verhuisde ook nog naar de Contichsen Binnenweg 9, nu de Onafhankelijkheidsstraat, van waar de kinderen uitzwermden.
Uiteindelijk stierf hij in een huisje achter café ‘In’ Plisant’, de vroegere Herberg De Roetaard, nog geen 50 meter van waar zijn vrouw geboren was en geen 100 meter van waar ze overleed.
Steenhouwer Van Put
Petrus Franciscus’ zoon Joannes Baptista ‘Gène van den bakker’ Van Put was een steenhouwer en trouwde met Philomena ‘Fille’ Verschaeren, een patattenschilster in Fort 5.
Zij woonden in de Terelststraat 18. Gène heeft meegeholpen aan de bouw van de Onze-Lieve-Vrouw-van-Lourdeskerk, in de volksmond ‘de nief kerk’ of ‘de basiliek’[iii]. De blauwe boordstenen buiten, zijn mee door hem gelegd. Het gezin kreeg 8 kinderen, verhuisden een paar keer maar vonden een vaste stek aan de Hovestraat 2, waar ook de 5 jongsten werden geboren.
Een van de kinderen was Isidorus Josephus ‘Jos’ Van Put. Die trouwde in april 1920 met de Antwerpse Theresia Wilhelmina ‘Mina’ Remes. Mina was ook al een beetje zwanger. Hun dochter, Elisa Philomena Joanna ‘Elsa’ Van Put, werd geboren in augustus. Het echtpaar was medeoprichter van de lokale Veloclub ‘De Opgaande Zon’ in 1923 met als thuisbasis Café De Zon op het Gemeenteplein[iv]. Mina was zelfs voorzitster, maar kon niet met de vélocipède rijden[v].
Het gemeenteplein rond 1920 en later
Het gemeenteplein zag er rond 1920 helemaal anders uit dan vandaag (bron kaart: Historisch Archief).
Op de hoek van de Strijdersstraat en de Hovestraat was café ‘A La Belle Vue’.
In de Contichse straat staat links het oude gemeentehuis (rechts komt later het nieuwe gemeentehuis). Wat verder links, op het gemeenteplein, staat er een reeks van 7 huisjes genummerd 12 tot 24. In 24 was een café.
In de Hovestraat woonden in nummer 2 (later hernummerd 4), naast café A La Belle Vue, Gène Van Put met zijn gezin. Zijn zoon Jos gaat later met zijn vrouw Mina Remes naast zijn vader wonen in Hovestraat 4 (later hernummerd 6). Daar werd in 1920 ook Elsa Van Put geboren. De gezinnen keken uit op wat nu het oude gemeentehuis is met adres Hovestraat 1. Naast het gemeentehuis in Hovestraat 7 was café De Zon, een bolwerk van de socialisten[vi].
Verder in de Hovestraat is links op de hoek van de Hovestraat en de Doelveldstraat café Den Akkerman. Over Den Akkerman, op de hoek van de Trooststraat en de Hovestraat, ligt een braakliggend terrein. Naast het braakliggend terrein, op het gemeenteplein, waren nog 6 kleinere huisjes met huisnummers 3 tot 13. In nummer 13 en later in nummer 11 woonden Suske Neyens en Roos Daems. In nummer 11 werd ook Charel Neyens geboren.
Jos Van Put en Mina Remes verhuisden van de Hovestraat 4 naar de Trooststraat 13. Later zullen de huizen met nummers 11 en 13 samengevoegd worden tot één winkel van ‘Velos - Tandems’ en verdwijnt het huisnummer 13. Het fietsliefhebbende echtpaar Van Put-Remes verhuisden nog met een tussenstop in de Boerenlegerstraat naar de Hovestraat 12.
Suske Neyens en Roos Daems verhuisden naar de Trooststraat 7, naast café In De Donkere Wolk (later Den Druiver en Den Werkmansvriend)[vii].
De stamboom van Charel en Elsa
Elsa en Charel woonden naast elkaar en speelden op hetzelfde plein, maar daar sloeg de vonk niet over. Dat was op een uitstapje met de Edegemse jeugd naar Bois du Ry in Jupille bij La Roche-en-Ardenne. Zij trouwden in 1941, gingen in de Onafhankelijkheidstraat wonen en kregen twee zonen, Georges en Frank.
Charel Neyens, het geheugen van Edegem
Charel Neyens was een oud-strijder van WO II en politie-inspecteur in Edegem. Maar Charel Neyens was ook bekend als levend geheugen van Edegem.
Hij had een ongelofelijke interesse in de geschiedenis van Edegem en verzamelde alles wat hij kon te pakken krijgen. Dit resulteerde in een van de grote kennisbanken van Edegemse geschiedenis. De Kring voor Heemkunde van Edegem werd opgericht onder zijn leiding[viii] in 1973 en die vierde in 2023 zijn 50-jarig bestaan. Charel Neyens werkte ook mee aan het standaardwerk van prof. dr. Robert Van Passen “Geschiedenis van Edegem”. Van Passen schrijft hierover het volgende in zijn Inleiding: "Dhr. Ch. Neyens, voorzitter van de Heemkundige Kring te Edegem, die met een nooit versagende bereidwilligheid en met zijn fijne speurzin zoveel illustratiemateriaal en inlichtingen uit de volksmond wist te bezorgen.[ix]"
Charel Neyens overleed in 2004.
Epiloog
Een zoon van Charel, Frank Neyens, is vandaag nog altijd een van de levende geheugens van Edegem. Hij kan terugvallen op de rijke kennisbank die hij en zijn vader hebben bijeengezameld en op zijn eigen fenomenaal geheugen.
Die levende geheugens zijn dan weer goed voor de volgende generatie, die ook al eens iets meer willen weten over Edegem, zoals ondergetekende.
Dankjewel Frank.
Peter Crombecq, maart 2024
Met dank aan Frank Neyens, Erik Laforce, Willy Swiggers en het Historisch Archief Edegem.
Disclaimer
Het verhaal is gereconstrueerd op basis van een aantal bronnen. Ik ben me ervan bewust dat nieuwe informatie uit andere bronnen het verhaal kunnen aanvullen, nuanceren of aanleiding kunnen geven tot aangepaste inzichten.
Dit verhaal is een bijdrage aan “Edegem’s verleden, bewaard voor de toekomst” van het Historisch Archief Edegem. Het Historisch Archief is toegewijd aan het behoud van het papieren en digitale geheugen van Edegem. Door het verzamelen, inventariseren en digitaliseren van documenten, boeken, foto’s, tijdschriften, plannen en meer, zorgt het Historisch Archief ervoor dat de geschiedenis van Edegem bewaard blijft voor toekomstige generaties.
Referenties
[i] De voornaamste bron is het privéarchief van Frank Neyens. Genealogische gegevens werden aangevuld op basis van de registers van de burgerlijke stand en de bevolkingsregisters. Voor plaatsgegevens werd het kadaster geraadpleegd.
[ii] Privéarchief van Frank Neyens
[iii] Interviews met Frank Neyens d.d. december 2023
[iv] Willy Swiggers, “BWP-Edegem”, in De Zonneblusser 2015-2, p. 77
[v] Ibidem
[vi] Willy Swiggers, “BWP-Edegem”, in De Zonneblusser 2015-2, p. 76
[vii] Privéarchief van Frieda Anthoni
[viii] Willy Swiggers & Armand Akkermans, “50 jaar Kring voor Heemkunde Edegem”, in De Zonneblusser 2023-1, p. 5-13
[ix] Prof. dr. R. Van Passen, “Geschiedenis van Edegem”, (Edegem: Gemeentebestuur van Edegem, 1974), p. 11