De Edegemse families De Greef: wevers, cafébazen en bakkers. Deel 2: de bakkers.
- Peter Crombecq
- 11 apr
- 7 minuten om te lezen
Bijgewerkt op: 18 apr
De familie De Greef is al vanaf de 18de eeuw aanwezig in Edegem. De eerste 100 jaar als wevers, Leonard De Greef was de laatste. Daarna zijn er vooral cafébazen en bakkers. In dit deel van het verhaal volgen we vooral de bakkers in de familie.
Wie maakte nu de beste speculaas?
De stamvaders van de Edegemse families De Greef
De Brabander Petrus ‘Peer’ De Greef, geboren in Zeelst bij Eindhoven, kwam in 1792 in Edegem aangewaaid als jongeman van 25 jaar. Hij was linnenwever[i] en kwam in het milieu van de Edegemse wevers terecht. Zijn kleinzoon Leonard De Greef was de laatste wever van Edegem. Leonards zoon Joannes Franciscus ‘Sooi’ De Greef had een bakkerij in de Onafhankelijkheidsstraat 91.
Meer hierover in Deel 1: de wevers.
De Edegemse nalatenschap van Sooi De Greef en Frederica Smaers
Sooi’s zoon Felix Franciscus ‘Fé’ De Greef kwam aan bod in Deel 1 van het verhaal.
Hier gaan we verder met zijn dochters Elza, Jette en Leonie.
Sooi bouwde als bakker een stevige reputatie op. En hij kreeg hulp van zijn kinderen, eerst Elza en later Leonie. Hij sloot de bakkerij begin de jaren 30 om achter de toog te gaan staan in café De Eendracht, in de Strijdersstraat. Maar zijn dochter Leonie en schoonzoon Remi Roelant openden de bakkerij terug in 1934.
Elza De Greef, geboren als Elza Smaers, was 3 jaar bij het huwelijk van Sooi en Frederica. Zij was de eerste die meehielp in de bakkerij van haar vader. Elza bracht het brood rond met haar hondenkarretje (drie honden werden er ingespannen, een in het gareel en twee opzij tussen de draagberries). Een anekdote[ii]:
Ze had een grote toer in Edegem en kende praktisch iedereen. Zo kwam Elza ook op de hoeve van Trien en Jef. 't Was nog in de tijd dat men worstenbrood op voorhand moest bestellen. Trien bestelde er één, voor haar en hare Jef. Toen Elza het worstenbrood bracht, zei Trien: "Amai, ‘t is precies een koffiekoekske, zo'n kleintje!" Maar Elza, niet op haar tong gevallen, repliceerde: "Wat dacht ge dat een worstenbrood zou zijn? Een meter worst met deeg rond?"
Zij trouwde op haar 21ste met Jef Broeckx en verdiende dan vooral haar kost door te poetsen bij de rijke mensen in Edegem en Mortsel. Op haar 80ste woonde het echtpaar in de Victoriastraat, waar haar kleindochter vandaag nog altijd woont. Elza was een sterke vrouw. Kleindochter Magda: “Toen moemoe, 80 jaar, hier nog even het plafond wou schilderen, viel ze van het trapje. Met een gat in haar hoofd trok ze naar het ziekenhuis, waar het werd toegenaaid. Ze mocht naar huis, maar moest het wat rustiger aan doen en gevaarlijke ondernemingen, zoals plafondschilderen, aan anderen overlaten. Heel ongerust kwam mijn vader Maurice de Victoriastraat binnengestormd, waar moemoe … verder het plafond aan het schilderen was alsof er niets gebeurd was.”
Ze was trouwens niet thuis te houden en trok, hoewel flink bijziend, met haar fiets op pad. Nauwelijks ziende waar ze aan het fietsen was, reed ze voorbij haar zoon, die met de auto toevallig passeerde. Thuis zei zoon Maurice: “Als ik u nog een keer op de fiets zie ronddwalen, zaag ik de kader van uwe fiets in twee”.
“Daar zulde dan toch ander volk voor moeten meebrengen”, antwoordde Elza.
Henriette ‘Jette’ De Greef trouwde in 1933 met Ferdinand ‘Nand’ Severens. Nand heeft zijn hele leven op Den Bell gewerkt, maar was een historische figuur in Edegem. Hij speelde een halve eeuw bij de Sint-Rosaliafanfare, kreeg hiervoor in 1963 een parade door het dorp en werd dan “onder de bloemen bedolven”[iii]. Nand speelde vanaf zijn 10de hoorn en tuba. Toen zijn longen het wat lieten afweten, schakelde hij over op grote trom en cimbalen. Nand zag je altijd, en dan ook werkelijk altijd, in zijn uniform van de fanfare. Hij leefde voor de fanfare, vooral op zondag. Zelfs familiefeesten konden hem niet verleiden. Zijn waggelende stap werd door de familie als een inherente eigenschap bestempeld 😉.
Hij was ook lid van de Sint-Sebastiaansgilde en schoot zich tot koning in 1945.
Leonie De Greef en Remi Roelant: bijna 50 jaar bakkerij
Leonie ‘van de wever’ De Greef, geboren in 1906, leerde Remi Roelant kennen. Zij beschreef hem als een flinken kerel, een zeeman in matrozenpak met een knappe muts en zijn broek altijd stijf in de vouw[iv]. Hij was bakker aan boord van de Leopoldville en de Albertville. Na zijn legerdienst trouwden ze op 16 november 1927 en 5 maanden later werd dochter Zulma geboren. Ze werkten beiden in de bakkerij van vader Sooi. Maar het kriebelde en het echtpaar begon in 1930 een eigen zaak, Bakkerij Roelant, aan de Drie Eikenstraat 17 (twee huizen naast de dreef, vandaag afgebroken) waar ze ook woonden. Remi had plots andere plannen en liet de bakkerij al na een paar jaar over aan Fons Van Minnebruggen. Het gezin zwierf nog wat rond in Edegem, maar belandde in 1934 terug in de ouderlijke woning in de Onafhankelijkheidsstraat 91 en startte de oude bakkerij terug op.
De woon- en werkomstandigheden waren eerder primitief. De bakkerij was in de kelder en het brood werd opgesteld in de voorkamer, waar ook een kleine toog was met een kassa, een weegschaal en een snijmachine. Het gezin van 5 woonde er met de ouders van Leonie in de overige kamers van de eerder kleine woning. In het begin werd het brood door Leonie rondgebracht in een hondenkar; later werd dat een triporteur. Het brood kreeg de verplichte broodstempel RR (Remi Roelant); een groot brood kostte in de naoorlogse periode 13,50, een klein 7,75 frank[v].
Een familieverhaal: “Tijdens WO II was het brood gerantsoeneerd en dat werd door de bezetter gecontroleerd. Grootvader Remi bakte stiekem meer en bij controle door de Duitsers zette hij zijn zoontje René op de zak met het clandestiene brood, waardoor ze er niet in gingen kijken.”
Een verhaal van klein verzet dat bij zijn nakomelingen is blijven hangen[vi].
Buur Frank Neyens en later ook echtgenote Magdalena Vercammen waren jarenlang vaste klant bij Lennie van de wever: “Eigenlijk was dat niet echt een winkel, er was geen vitrine. Een deur gaf toegang tot een kamer met rekken wit en grof brood. Maar meestal gingen we gewoon links van het huis naar achter en kwamen langs de achterdeur naar binnen. In de kamer stond ook een toog met daarop een snijmachine. Dat was in die tijd toptechnologie. Normaal nam je het brood in zijn geheel naar huis, maar je kon het ook laten snijden, sneetje per sneetje. Zoals ook hesp in schellekens gesneden wordt. Maar de absolute topper was hun speculaas, wereldberoemd in Edegem. Spijtig dat ze die alleen rond Sinterklaas maakten.[vii]”
Leonie ging ook op Edegemse markt staan. En wie stond er naast haar? Haar broer Fé met zijn thuisgebakken patisserie. Hij kwam een beetje concurreren ...
Er ontstond spanning in de familie, waardoor ze uit elkaar groeiden[viii].
In de jaren 60 was de familie ook te zien op evenementen waar ze, in hun caravan of onder een tent, brood en gebakjes verkochten. Die caravan parkeerden ze in den hof achter het huis.
Remi had een zeker temperament; als hij kwaad was of geen goesting had, verdween hij met de noorderzon. Soms was hij weken weg, als scheepskok op een boot bijvoorbeeld. Leonie kocht dan brood bij andere Edegemse bakkers en werd door buren en kennissen opgevangen, vertelt de familie. Maar Remi kwam altijd terug. In 1973 gingen ze samen met pensioen en stopte de bakkerij. Remi Roelant stierf in 1977, Leonie De Greef in 1992. Ze werd 85 jaar.
De gekende afstammelingen van Sooi ‘van de wever’ De Greef
Ongetwijfeld zijn er nog vele verwanten die voor ons onbekend zijn gebleven.
Remi Roelant en Leonie De Greef waren bekende figuren in Edegem. Wat leuk is, is dat hun geschiedenis ook door de kleinkinderen werd bewaard waardoor dit verhaal kon geschreven worden. Dankjulliewel!
Maar er zijn nog families De Greef in Edegem. De cafébaas van Oud Edegem op het gemeenteplein bijvoorbeeld. Oud Edegem op het gemeenteplein?!?!
En een De Greef die smetter is. Een smetter?!?!
Dit is deel 2 van het verhaal, meer over hen in deel 3.
Het volledige verhaal werd gesplitst in 3 delen:
Het volledige verhaal is er ook zonder splitsing:
Peter Crombecq, april 2025
Met dank aan Lieve en Dries Roelant, Marc Croes, François De Greef, Dirk De Greef, Magda Broeckx, Kunta Van Geetsom, Erik Laforce, Frank Neyens, Raymond Verbeeck, de collega’s van het Historisch Archief en de vele reageerders op Facebook. Speciale dank aan Geert De Greef die een familiegeschiedenis heeft opgebouwd rond de stamboom van stamvader Petrus De Greef met voorouders en een indrukwekkend aantal naamdragende afstammelingen. Deze stamboom werd verrijkt met foto’s, documenten en verhalen die hij in zijn research verzameld heeft. Hijzelf is ook een afstammeling van Petrus, van diens zoon die naar Vremde vertrokken is, en een achter-achterneef van Leonard ‘de wever’ De Greef. Hij bezorgde talrijke waardevolle tips en documenten. Een groot deel van de stamboom is te vinden op https://gw.geneanet.org/gedege.
Dit verhaal is een bijdrage aan “Edegem’s verleden, bewaard voor de toekomst” van het Historisch Archief Edegem. Het Historisch Archief is toegewijd aan het behoud van het papieren en digitale geheugen van Edegem. Door het verzamelen, inventariseren en digitaliseren van documenten, boeken, foto’s, tijdschriften, plannen en meer, zorgt het Historisch Archief ervoor dat de geschiedenis van Edegem bewaard blijft voor toekomstige generaties.
Disclaimer
Het verhaal is gereconstrueerd op basis van een aantal bronnen. Ik ben me ervan bewust dat nieuwe informatie uit andere bronnen het verhaal kan aanvullen, nuanceren of aanleiding kan geven tot aangepaste inzichten.
Referenties
[i] Research van Geert De Greef. Familiedocumenten van Petrus De Greef.
[ii] Idem
[iii] HAE. Kranteknipsel “Fanfare Ste Rosalia uit Edegem in feeststemming”, d.d. 23 april 1962
[iv] HAE. Doos 34. Bakkers. Roelant Remi. Interview met Elza en Leonie De Greef.
[v] Idem
[vi] Interview met Lieve & Dries Roelant op 31 januari 2025
[vii] Interview met Frank Neyens & Magdalena Vercammen op 29 januari 2025
[viii] Interview met François De Greef op 4 februari 2025
